معرفی کتاب کتابخانه تاریخی از دیودور سیسلی و ترجمه آن
معرفی کتاب کتابخانه تاریخی از دیودور سیسلی و ترجمه آن
علی اکبرپور
او هيچيك از مورخان پيش از خود را مؤلفان تاريخ جهان نمىدانست، زيرا همگى آنان از آرمان او به دور بودهاند. وى در اينباره مىنويسد:
«با بررسى آثار پيشينيان مراتب احترام و انصاف را در حق آنها ابراز داشتهايم، اما براين باوريم كه آثارشان فاقد غنا و پختگى لازم است، زيرا فايدهى يك اثر تاريخى در مجموعهاى از موقعيتها و وقايع بىشمار و مختلف نهفته است. با وجود اين، بيشتر مورخان وقت خويش را به نگارش تاريخ جنگهاى خاص يك سرزمين يا يك شهر صرف كردهاند. از ميانشان تنها شمار اندكى، شرحى از تاريخ جهان از زمانهاى كهن تا عصر خويش، به رشته تحرير درآوردهاند، برخى از ترتيب تاريخى وقايع غفلت ورزيدهاند، بعضى نيز در برابر وقايع و رفتارهاى بربرها خاموشى گزيدهاند و برخى ديگر نيز از نگارش دوران اساطيرى به خاطر دشوارى كار چشم پوشيدهاند. شمارى تن به سرنوشت دادهاند. هيچ يك از آنها در آثار خويش از دورهى شاهان مقدونى پيشتر نرفتهاند؛ برخى تاريخ خود را با فيليپ، بعضى با اسكندر و شمارى نيز با جانشينان يا اعقاب اين پادشاهان به پايان رسانيدهاند. از آن زمان تاكنون رويدادهاى بىشمار و مهمى رخ داده كه تا به حال هيچ مورخى براى نگارش آن تلاشى نكرده است و همه آنها در برابر اين مهم پا پس كشيدهاند.» (كتاب اول، فصل 3، بندهاى 1- 2)
ديودور برآن شد با نگارش اثرى جامع اين كاستىها را برطرف كند. از اينرو تاريخ عمومى جهان را به نگارش درآورد و در آن، از يكسو رويدادهاى جهان غرب يعنى يونان، ايتاليا، سيسيل و اروپاى غربى را روايت كرد و از ديگر سوى به شرح رويدادهاى آسيا و آفريقا مبادرت ورزيد.
او در مقدمهى آغازين كتاب اول دربارهى تقسيم موضوعى اثر خويش چنين نوشت:
«مىخواهيم در آغاز، سخنى دربارهى طرح كلى اثرمان بيان داريم؛ شش كتاب نخست به شرح تاريخ افسانهاى پيش از جنگ تروا اختصاص داده شدهاند و از اين شش كتاب، سه كتاب اول، تاريخ كهن بربرها و سه ديگر، تاريخ يونان قديم را دربرمىگيرند. در يازده كتاب بعدى (كتاب هفتم تا هفدهم) تاريخ عمومى از جنگ تروا تا مرگ اسكندر را شرح مىدهيم. در بيست و سه كتاب آخر، ادامهى
اين تاريخ را از آغاز جنگ سلتها و روميان تحت فرمان ژول سزار آوردهايم كه به سبب تحقق كارهاى نمايان در زمرهى خدايان قرار گرفت.» (كتاب اول، فصل 5، بند 2)
به طور كلى كتابخانه تاريخى ديودور سه دورهى زمانى را دربرمىگيرد. دورهى نخست دورهى طولانى پيش از جنگ تروا است كه ديودور شش كتاب نخست را به آن اختصاص داد و سعى كرد داستانهاى افسانهاى آن دوران را روايت كند.
همچنان كه خود ديودور اذعان مىكند هيچ ترتيب تاريخىاى براى روايت رويدادهاى افسانهاى اين دوران رعايت نشده، زيرا هيچ منبع موثقى از اين دوران در دست نبوده است.دورهى دوم كه كتابهاى هفتم تا هفدهم به آن اختصاص يافته، با اشغال تروا آغاز و با مرگ اسكندر پايان مىپذيرد. ديودور براى شرح رويدادهاى اين دوره از گاهشمارىاى كه آپولودور آتنى در قرن دوم پ. م با استفاده از كار اراتوستن و تكميل آن نوشته بود، سود جست و گاهشمارى وقايع خود را بر كار آپولودور و اراتوستن بنيان نهاد. شايان ذكر است كه براى اين دو تن، تاريخ تصرف تروا (3/ 1184 پ. م) نقطهى آغاز زمان تاريخى محسوب مىشد. دورهى سوم كه كتابهاى هفدهم تا چهلم به آن اختصاص يافته، از مرگ اسكندر (323 پ. م) آغاز شده تا زمان ديودور را دربرمىگيرد. اين دوره به عصر يونانىمآبى (هلنيسم) معروف است.
گردآوری: علی اکبرپور - ali akbarpour
منبع: ديودور سيسيلى، ايران و شرق باستان در كتابخانه تاريخى، ترجمه: حميد بيكس و اسماعيل سنگارى، جامى، تهران، چاپ: اول، 1384، صص19-18-17.
